फादर स्टॅन स्वामी
ही बातमी तुम्ही कुठल्या मराठी दैनिकांत वाचली आहे? नसल्यास येथे वाचा..
— इंडियन एक्स्प्रेस - शनिवारी (ऑगस्ट ९, २०२५ ) सेंट झेवियर्स कॉलेजने वार्षिक फादर स्टॅन स्वामी स्मृती व्याख्यान रद्द केले. अखिल भारतीय विद्यार्थी परिषद (अभिविप) ने या कार्यक्रमाला विरोध केला होता.
कारण त्यांच्या मते हा कार्यक्रम एल्गार परिषद–भीमा कोरेगाव प्रकरणातील आरोपी असलेल्या व्यक्तीचे गौरवगान करीत होता.
आंतरधर्म अभ्यास विभाग ( Department of Inter-Religious Studies (DIRS) या व्याख्यानाचे आयोजन करत होता.
हे व्याख्यान आभासी पद्धतीने फादर प्रेम झल्को, सहाय्यक प्राध्यापक, थिओलॉजी विभाग, रोम येथील पोन्टिफिकल ग्रेगरीयन विद्यापीठ, यांच्या कडून होणार होते.
त्यांनी “उपजीविकेसाठी स्थलांतर: दु:खांत आशा” “Migration for Livelihood: Hope Amidst Miseries.” या विषयावर बोलायचे होते.
परंतु, याआधीच अभिविपने कॉलेज प्रशासनाला पत्र लिहून या कार्यक्रमाचा तीव्र विरोध दर्शविला आणि राज्य सरकारने या कार्यक्रमाविरुद्ध कारवाई करावी अशी मागणी केली.
“हे व्याख्यान अशा व्यक्तीचे गौरव करते ज्यांना एल्गार परिषद–भीमा कोरेगाव प्रकरणातील मुख्य आरोपी म्हणून घोषित केले गेले आहे आणि ज्यांच्यावर बेकायदेशीर क्रियाकलाप प्रतिबंधक कायदा, १९६७ अंतर्गत आरोपपत्र दाखल करण्यात आले आहे,” असे या पत्रात म्हटले आहे.
फादर स्टॅन स्वामी हे जेसुईट फादर आणि झारखंडमध्ये कार्यरत असलेले आदिवासी हक्क चळवळीचे कार्यकर्ते होते.
राष्ट्रीय तपास यंत्रणेने (NIA) ७ ऑक्टोबर २०१९ रोजी त्यांना अटक केली होती. २०२१ मध्ये मुंबईतील रुग्णालयात निधन होईपर्यंत ते राज्याच्या ताब्यात होते.
ही व्याख्याने साधारणपणे ९ ऑगस्ट रोजी जागतिक आदिवासी दिनानिमित्त घेतली जातात, असे सेंट झेवियर्स कॉलेजचे रेक्टर फादर कीथ डिसोझा यांनी सांगितले.
“आमचे वार्षिक स्टॅन स्वामी स्मृती व्याख्यान जागतिक पातळीवरील आदिवासी लोकांच्या इतिहास व विकासावर संशोधन केलेल्या प्रख्यात विद्वानांकडून दिले जाते.
यंदाचा विषय स्थलांतरावर होता. व्याख्याने नेहमीच आदिवासी जीवनाशी निगडित विविध विषयांवर असतात—ज्याविषयी कोणी आक्षेप घेतला नाही—परंतु आम्हाला वाटते की वादाचा मुद्दा मुख्यतः व्याख्यान मालिकेच्या नावाशी संबंधित आहे, जे फादर स्टॅन स्वामी यांच्या नावाने आहे.
मात्र, जेसुइट दृष्टिकोनातून पाहिले तर, फादर स्टॅन स्वामी हे भारतीय नागरिक होते, ज्यांच्यावर आरोप झाले होते, पण त्यांच्या मृत्यूपर्यंत त्यांना न्यायालयाने दोषी ठरवले नव्हते.
भारतीय दंड न्यायप्रणालीनुसार, दोष सिद्ध होईपर्यंत व्यक्ती निर्दोष असते.”
DIRS चा मूळ संदेश “इतरांचा सन्मान” हा आहे, असे फादर डिसोझा पुढे म्हणाले.
“आम्ही इतरांचे दृष्टिकोन आणि चिंता यांचा सन्मान करतो, तसेच आम्हाला देखील इतरांकडून तशाच प्रकारचा सन्मान मिळेल अशी अपेक्षा आहे. असा वाद आंतरराष्ट्रीय उच्च शिक्षण क्षेत्रातील संबंधांसाठी चांगला संकेत नाही.”
Camil Parkhe August 12, 2025
